Zastave, vojska, snajperi na zgradama: U Istočnom Sarajevu se obilježava neustavni Dan RS-a

U Istočnom Sarajevu danas se obilježava Dan RS-a kojeg je Ustavni sud Bosne i Hercegovine u dva navrata proglasio neustavnim.

U 14 sati planiran je takozvani svečani defile oko 2.500 učesnika, među kojima najviše pripadnika MUP-a RS-a te ekipe Civilne zaštite RS-a, predstavnici veterana i drugih javnih i nevladinih organizacija. Učešće su najavili i članovi ogranka ruskog moto-kluba "Noćni vukovi", uz dolazak "Noćnih vukova" i iz drugih zemalja među kojima i iz Rusije.

Mnoge ulice prema Istočnom Sarajevu zatvorene su za saobraćaj, a povećano je prisustvo policijskih snaga, na krovovima zgrada prisutni su snajperi.

U RS-u je neradni dan, ugostiteljski i drugi objekti su zatvoreni, kao i veći broj ulica. Na stambenim objektima istaknute su zastave RS-a. 

Vlasti RS-a proslavljaju 9. januar kao dan tog entiteta uprkos presudama Ustavnog suda BiH koji je obilježavanje tog datuma proglasio neustavnim jer se njime diskriminišu Bošnjaci i Hrvati koji žive u RS-u. 

Sporan datum, a ne Dan RS-a 

Ustavni sud BiH je 2015. godine, po apelaciji tadašnjeg člana Predsjedništva BiH Bakira Izetbegovića, proglasio neustavnim obilježavanje 9. januara kao Dana RS-a. Nakon toga je Narodna skupština RS-a usvojila odluku o raspisivanju referenduma o Danu RS-a, a referendum je održan 25. septembra 2016. godine iako je Ustavni sud odbio zahtjev Narodne skupštine za preispitivanje odluke o proglašenju neustavnim 9. januara kao Dana RS-a i donio privremenu mjeru kojom je zabranio daljnje aktivnosti na provođenju referenduma. Referendum je održan  nakon čega je Narodna skupština RS-a 2016. usvojila Zakon o Danu RS-a. Zbog nepoštivanja odluka suda i nastavka obilježavanja 9. januara nije bilo sankcija. 

Ustavni sud BiH 29. marta 2019. godine na zahtjev devet delegata Vijeća naroda RS-a donio novu odluku na ovaj zakon, prema kojem je član u kojem se navodi da se "na osnovu potvrđene volјe građana Republike Srpske 9. januar utvrđuje kao Dan Republike" neustavan i protivan Međunarodnoj konvenciji o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije te protivan Protokolu uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.
I Venecijanska komisija iznijela je stav da je izbor 9. januara za Dan RS-a podstaknut osjećanjima i događajima od značaja za samo jedan narod, te da nastavak obilježavanja ovog datuma može dovesti do diskriminacije.
Inače, 9. januara 1992. godine dio zastupnika u skupštini tadašnje SR BiH jednostrano je proglasio “republiku srpskog naroda u BiH” pokušavajući dio teritorija te zemlje održati povezan sa Srbijom odnosno spriječiti osamostaljenje BiH. Na čelu samoproglašene republike su bili Radovan Karadžić, Biljana Plavšić i Momčilo Krajišnik, koji su osuđeni u Haškom tribunalu zbog ratnih zločina. U donošenju deklaracije nisu učestvovali predstavnici Bošnjaka i Hrvata. 

Za ova dva naroda taj datum simbolizuje početak rata u BiH i masovnih progona Hrvata i Bošnjaka s teritorija koji je sada entitet RS.

Obilježavanje neustavnog Dana RS-a, koji se ove godine umjesto u Banja Luci održava u Istočnom Sarajevu, isprovociralo je reakciju određenih boračkih udruženja u Sarajevu koji su namjeravali formirati barikade na rubnim dijelovima grada. Iz MUP-a Kantona Sarajevo pozvali su građane da se suzdrže od bilo kakve reakcije, a udruženja da ne doprinose atmosferi straha.

Na samu najavu obilježavanja 9. januara reagovao je i visoki predstavnik u BiH Christan Schmidt koji je podsjetio da je odluka Ustavnog suda - konačna i obavezujuća. 

Zbog obilježavanja 9. januara do sada niko nije snosio sankcije.