Jedinstveni muzej porodice Živanović posvećen pčeli i pčelarstvu

U Sremskim Karlovcima nalaze se brojne znamenitosti vezane za kulturu, obrazovanje i duhovnost srpskog naroda, ali i važni historijski toponimi, poput "Kapele mira“ u kojoj je okončan rat između Austrije i Osmanske imperije.

Ali i u današnje vrijeme ovo mesto na obroncima Fruške gore s pogledom na Dunav, nedaleko od Novog Sada, među posećenijim je turističkim destinacijama u Srbiji. Jedna od atrakcija ovog mjesta je i Muzej pčelarstva porodice Živanović, jedan od prvih privatnih muzeja na području bivše Jugoslavije, ali i jedinstven po svom sadržaju jer je posvećen pčelarskoj tradiciji porodice dugoj 157 godina i rodonačelniku savremenog pčelarstva u ovom djelu Evrope, Jovanu Živanoviću.

Kako u razgovoru za AA navodi sadašnji upravnik i kustos ovog porodičnog muzeja Žarko Živanović, muzej je oformio njegov otac Borivoj 1968. godine sa željom da sačuva uspomenu na svog dedu Jovana, čuvenog profesora Karlovačke gimnazije i karlovačke Bogoslovije koji je bio naučnik, književnik, novinar, pisac, prirodnjak i pčelar, ali i da na jednom mjestu od propadanja i nestanka sačuva i stare alate i razne predmete koje je porodica Živanović koristila kroz historiju. Jer, najmanje tri vijeka ova porodica živi u Sremskim Karlovcima i svjedok je brojnih historijskih događaja, ali je i učestvovala u njima.

Žarko Živanović sa setom konstatuje da je sačuvan samo dio bogate zaostavštine njegovog pradede i da prikupljajući građu saznaje novine o svom pretku koji je u nauci i jezičkoj reformi ostavio neizbrisiv trag. Ipak, postao je i rodonačelnik savremenog pčelarstva na ovim prostorima, iako se, kako kaže njegov praunuk, jako plašio pčela.

- Pošto je mnogo radio u profesuri i nauci, počeo je od tog tempa da često poboljeva. Njegov prijatelj i doktor Đorđe Natošević koji mu je nekoliko godina ranije predložio da podigne voćnjak na potesu Matej kod Karlovaca, posavjetovao ga je da ode tamo da se oporavi. Boraveći među svojim vinogradima i voćnjaku koji se nalaze na brdu iznad same reke Dunav u rejonu Karlovački vinogradi i na potesu Matej njegov upravnik imanja Anton Lutrov nagovario ga je da počne da radi sa pčelama tvrdeći da ako nema pčela - njegovo voće neće biti oprašeno, a prinosi mnogo siromašniji. Međutim, pradeda se jako plašio pčela, čak je negdje i zapisao da kad čuje da je nekoga pčela ubola i njemu pozli. Ipak, poslije nekog vremena, dovodi uglednog karlovačkog pčelara Poju Nikolića koji ga uči vještinama pčelarstva. A kada ga je prvi put ubola pčela osjetio je neku neverovatnu energiju i tvrdio je da se poslije toga nikad nije zdravije i bolje osjećao. On je tu pčelu ožalio i napisao ’Odu pčeli“, kaže Žarko.

Pošto je u svemu imao naučni pristup tako se i pčelarstvu posvetio, pa je ubrzo napravio košnicu koju je nazvao "Amerikanka“, prvu košnica za humano pčelarstvo, jer u tadašnjem pčelarstvu su pčele bile ubijane da bi se došlo do meda. Ova košnica čuva se u muzeju. Kao i brojni edukativni materijali koje je izdavao na temu pčelarstva jer je osnovao 1878. godine, drugu u Evropi, katedru za pčelarstvo na kojoj je i predavao u Karlovačkoj bogosloviji.

Među brojnim fotografijama i drugim eksponatima koji su stari i više od vijeka posebno mjesto zauzima i košnica "crkvica“, kopija manastira Ravanice gde je održana skupština za osnivanje prve Srpske pčelarske zadruge u Rumi 1899. godine. Taj pčelinjak je služio i za obuku njegovih učenika sa Bogoslovije, a danas je u zatvorenom prostoru.

Pčelinjaci porodice Živanović i danas zauzimaju prostor na Mateju na brdu pored Dunava, ne u broju u kom je bilo u vrijeme profesora Jovana Živanovića, ali obezbjeđuju med, vosak, propolis kapi ili Api koktel koji služi za podizanje imuniteta, a koji je sastavljen od meda, polena, propolisa i matičnog mleča. Takođe, prave i svijeće. Njegov sin Borko pravi svijeće, a kćerke, odnosno Žarkove unuke, zadužene su za ukrašavanje. Tako da se tradicija i dalje nastavlja.

Kada se zakorači u muzej i ako je Žarko kustos, posjetiocu je zagarantovana detaljna priča o pčelama i pčelarstvu, kao i historijatu porodice Živanović. Koliko je ovaj muzej cijenjen svjedoči i veliki broj posjeta, kako turističkih, tako i stručnih škola, odnosno fakulteta.

- Ovih dana treba da nas posjete i studenti s univerziteta Južna Karolina. Dolaze ovdje iz cijelog sveta. Jer smisao ovog prostora nije samo da sačuva uspomene, već i edukuje ljude o pčelarstvu i njegovoj historiji, navodi Žarko, dodajući da je sve više posjetilaca iz Turkiye koji dolaze u ovaj jedinstveni muzej.

Kao i njegovi preci i on ima posebno poštovanje prema pčelama. Kako navodi, pčele su po dosta karakteristika i organizaciji slične ljudima i od njih može mnogo da se nauči.

- One nas svemu uče i nadam se da će čovječanstvo prihvatiti te pouke za opšte dobro, zaključuje Žarko.