(ANALIZA) Izazovi pred Kosovom na 15. godišnjicu nezavisnosti
Kosovo je 17. februara 2008. godine proglasilo nezavisnost od Srbije, u koordinaciji sa zapadnim strateškim partnerima, prije svega Sjedinjenim Američkim Državama, Njemačkom, Francuskom, Velikom Britanijom i Italijom
Piše: Zulfija Jakup za AA
Nerješeni odnosi sa Srbijom, problemi u integraciji sjevernog dijela Kosova, ekonomska kriza, odlazak mladih i medicinskog osoblja iz zemlje, među najvećim su problemima sa kojima se Republika Kosovo suočava na 15. godišnjicu nezavisnosti.
Kosovo je 17. februara 2008. godine proglasilo nezavisnost od Srbije, u koordinaciji sa zapadnim strateškim partnerima, prije svega Sjedinjenim Američkim Državama, Njemačkom, Francuskom, Velikom Britanijom i Italijom.
Prema podacima kosovskog Ministarstva vanjskih poslova, Kosovo je do danas priznalo 117 država svijeta. Međutim, još uvijek nema priznanja od pet članica Evropske unije: Španije, Grčke, Slovačke, Rumunije i Kipra, niti od stalnih članica Vijeća sigurnosti Ujedinjenih nacija, Rusije i Kine, koje uVijeću sigurnosti Ujdinjenih nacija imaju pravo veta.
Na Kosovu se nadaju da bi te zemlje mogle da promjene svoje stavove nakon postizanja konačnog sporazuma Kosova i Srbije prema planu Evropske unije, poznatog kao njemačko-francuski plan.
Premijer Kosova Albin Kurti nedavno je izjavio da je Vlada Kosova prihvatila taj sporazum kao dobru osnovu za dalje pregovore sa Srbijom.
Na osnovu nekih dijelova tog plana koji su procurili u javnost, Srbija ne bi morala zvanično da prizna nezavisnost Kosova, ali bi prihvatanjem tog dogovora to bilo de fakto priznanje.
Problemi oko formiranja Zajednice opština s srpskom većinom
Zauzvrat, kosovski Srbi bi dobili Zajednicu opština sa srpskom većinom koja je dogovorena prije deset godina u Briselu, ali nikada nije realizovana zbog odluke Ustavnog suda Kosova da nije u saglasnosti sa kosovskim Ustavom i zbog protivljenja Kurtija i njegovog Pokreta Samoopredeljenje da se formira Zajednica koja bi bila udruživanje na jednonacionalnoj osnovi i dovela u opasnost cjelovitost Republike Kosovo.
Prvi veliki Briselski sporazum iz 2013. godine predvidio je integraciju četiri opštine sa sjevera Kosova u kosovsko društvo, ali i formiranje Zajednice koja bi obezbijedila povezivanje svih deset opština sa srpskom većinom na Kosovu.
U Briselu je postignuto više od 30 sporazuma, ali kao ni Zajednica, ni mnogi drugi nikada nisu realizovani jer ih je zvanični Beograd stalno opstruirao.
Tako ni sporazum o slobodi kretanja nije bio u potpunosti primjenjen, pa kada je Vlada u Prištini prošle godine krenula sa njegovom realizacijom, zabilježeno je mnogo tenzija u odnosima kosovske vlasti i srpskog stanovništva, podržanog od vlasti u Beogradu.
Vlada Kosova je počela sa primjenom odluke o obaveznoj preregistraciji sa starih srbijanskih tablica, sa oznakama kosovskih gradova, na kosovske RKS tablice, što je izazvalo nezadovoljstvo Srba i dovelo do odluke predstavnika srpske zajednice da početkom novembra izađu iz kosovskih institucija na centralnom nivou i iz četiri opštine na sjeveru Kosova, uključujući policiju i pravosuđe.
Potom je Vlada Kosova pokušala da organizuje vanredne lokalne izbore u četiri opštine na sjeveru, ali je naišla na otpor kriminalnih struktura koje su ispred sebe isturile srpski narod i izvele ih da blokiraju puteve.
Kosovske vlasti su zbog loše bezbjednosne situacije odložile izbore za april ove godine, a zahvaljujući velikom angažovanju i pritisku lidera SAD-a i EU-a, barikade sa puteva su uklonjene i stanje na sjeveru se smirilo, barem za neko vrijeme.
Konačni sporazum Kosova i Srbije mogao bi biti postignut ovog proljeća, jer je zvaničnicima u Prištini i Beogradu EU plan predstavljen kao predlog ‘uzmi ili ostavi’, uz upozorenje da bi neprihavatnje tog plana imalo ozbiljne diplomatsko-političke posljedice po njihove zemlje.
Zahtjev za članstvo u EU-u i Vijeću Evrope
Na putu evropskih integracija Kosovo je do sada sa EU potpisalo Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, koji je stupio na snagu 1. aprila 2016. godine, dok je prošle godine podnijelo i zvaničan zahtjev za prijem u Evropsku uniju, kao i za članstvo u Vijeću Evrope. Priština svoju šansu vidi u kontekstu ruskog napada na Ukrajinu koja je dala novi podsticaj proširenju EU-a.
Za sada u tom pravcu nije bilo pomaka, ali jeste po pitanju liberalizacije viznog režima.
Zvaničnici iz Brisela odlučili su da Kosovu budu ukinute vize najkasnije do januara 2024. godine, što bi omogućilo kosovskim građanima da napokon i oni putuju u evropske zemlje šengenske zone, kao i građani svih ostalih zemalja regiona Zapadnog Balkana.
Kosovo se, također, nada i napretku na putu integracija u NATO, što je jedan od strateških ciljeva države Kosovo. Do tada, na Kosovu je NATO i dalje prisutan kroz trupe KFOR-a, koje prema Rezoluciji 1244 Vijeća sigurnosti UN-a imaju mandat da održe mirno i sigurno okruženje za sve stanovnike Kosova.
Pored članstva u EU-u i NATO-u, cilj je i članstvo u Organizaciji Ujedinjenih nacija.
Od proglašenja nezavisnosti 2008. godine do danas, Kosovo je postalo punopravni član mnogih međunarodnih i regionalnih organizacija i institucija, poput Svjetske banke, Međunarodnog monetarnog fonda, Međunarodnog olimpijskog komiteta, FIFA-e, UEFA-e i drugih.
Odlazak mladih u evropske zemlje
Uporedo sa političkim problemima u odnosima sa Srbijom, Kosovo se suočava i sa ekonomskom krizom, koja je posljedica energetsko-ekonomske situacije u svijetu izazvane napadom Rusije na Ukrajinu. Cijene osnovnih životnih namirnica i energenata su povećane i do 50 posto, što za posljedicu ima povećanje siromaštva među stanovništvom.
Ekonomska kriza, kao i nemogućnost zaposljenja i male plate, dovela je do toga da sve veći broj mladih napušta Kosovo i odlazi u zapadnoevropske zemlje.
Sve je veći i trend odlazaka ljekara i medicinskih tehničara koji u potrazi za boljim uslovima za rad i većom zaradom, također, svoju budućnost vide u zemljama Evropske unije.
Da li će taj trend biti još izraženiji ukidanjem viznog režima, ostaje da se vidi, ali Vlada Kosova svakako do tada ima vremena da nastavi sa započetim reformama, borbom protiv korupcije i inicijativama za poboljšanje socio-ekonomskog stanja u zemlji.
Sportisti nastavljaju da nižu uspjehe
Uspjesi kosovskih sportista na svjetskoj areni se nastavljaju, a zahvaljući njima širom svijeta slušala se kosovska himna i vijorila plavo-žuta zastava.
Džudistkinje su i dalje naujspješnije. Distria Krasniqi, nasljednica zlatne olimpijke Majlinde Kelmendi, osvojila je bronzanu medalju na Svjetskom prvenstvu održanom u Taškentu, u Uzbekistanu, i bronzu na Evropskom prvenstvu Sofija 2022. U Sofiji se medaljom okitila i Laura Fazliu, koja je osvojila srebro.
Uspješna je bila i bokserka Donjeta Sadiku, koja je osvojila bronzu na Svjetskom prvenstvu u Istanbulu, u Turkiye, i bronzu na Evropskom prvenstvu u Budvi, u Crnoj Gori.
